De voorspellende waarde van variatie in de hartslag bij comateuze gereanimeerde patiënten

Elke jaar worden duizenden mensen gereanimeerd na een hartstilstand. Door de hartstilstand ontstaat hersenschade door zuurstoftekort van de hersenen. Helaas is de kans dat ze overleven vaak klein, en het is nog steeds erg moeilijk om te voorspellen wie er zal overleven. Daarom kijk ik samen met het onderzoeksteam op de intensive care naar de rol van variaties in de hartslag (hartslagvariabiliteit, HRV) en hoe dit kan helpen bij het voorspellen van de overlevingskans van deze patiënten.

Wat is de hartslagvariatie?

De hartslagvariabiliteit (HRV) is het tijdsverschil tussen de hartslagen. Dit kan worden gemeten bij een hartfilmpje (figuur 1). Bij een gezond hart is dit niet altijd hetzelfde; de tijd tussen de hartslagen verandert steeds om de lichaamsdoorbloeding goed aan te passen aan wat er op dat moment gebeurt (bijvoorbeeld liggen, zitten, staan). Deze variatie wordt gecontroleerd door ons autonome zenuwstelsel, dat ook andere belangrijke functies zoals ademhalen, spijsvertering en de hartslag regelt. Het autonome zenuwstelsel kent regelsystemen in onze hersenen en zenuwen. Een grote HRV wordt vaak gezien als een teken van een gezond hart en een goed vermogen van het lichaam om zich aan te passen aan verschillende situaties. Een lage HRV in de hartslag kan daarentegen wijzen op stress of andere gezondheidsproblemen.

Waarom is dit onderzoek belangrijk?

Het is moeilijk om de overlevingskans van een gereanimeerde patiënt in te schatten. Sommigen herstellen snel, terwijl anderen in coma blijven. Als HRV een vroege voorspeller is, kan dit artsen helpen betere behandelkeuzes te maken en familie beter informeren. Daarnaast kan HRV bijdragen aan de monitoring en bijsturing van de behandeling om hersenen te laten herstellen.

Hoe wordt de HRV geanalyseerd en wat levert het op?

De HRV werd geanalyseerd bij gereanimeerde patiënten op de intensive care van het Maastricht UMC+. In de eerste 24-48 uur na reanimatie werden 15 verschillende HRV-maten berekend, elk met een unieke benadering (figuur 2 en 3). Vanwege fluctuaties in de hartslag werd gebruikgemaakt van korte segmenten van 5 minuten voor deze berekeningen. Naast de gemiddelde waarden van deze maten werd ook het verloop over 24-48 uur geanalyseerd. Dit kan helpen specifieke patronen te identificeren die verband houden met verschillende overlevingskansen, wat mogelijk bijdraagt aan een betere onderverdeling van patiënten. De analyse werd uitgevoerd met een programmeertaal uit de academische opleiding Technische Geneeskunde.

De analyse toonde enkele HRV-maten met potentieel voorspellende waarde voor de overlevingskans van comateuze gereanimeerde patiënten (figuur 4). Omdat het een kleine, korte studie betrof, is verder onderzoek met grotere patiëntengroepen nodig. Desondanks lijkt HRV een veelbelovende rol te spelen in de klinische praktijk.